Fundamenty pośrednie – czym są? Jakie są rodzaje?

Każdy budynek wymaga posadowienia na podwalinach. Najczęściej taką funkcję pełni klasyczna ława fundamentowa. Niekiedy jednak zdarza się, że dom nie może powstać na tradycyjnym fundamencie bezpośrednim. Wówczas wykorzystywane są inne rozwiązania, na przykład fundamenty pośrednie.

Przed budową domu warto sprawdzić, jaki grunt znajduje się na działce. Istotna jest przede wszystkim głębokość warstwy nośnej gruntu, do której należy dopasować metodę fundamentowania. Jeśli okaże się, że grunt nośny znajduje się bardzo głęboko, konieczne będzie wykonanie fundamentów pośrednich.

Definicja fundamentów pośrednich

Fundamenty pośrednie bywają nazywane potocznie fundamentami głębokimi, ponieważ przenoszą ciężar posadowionego na sobie budynku na głębsze warstwy gruntu. Tego rodzaju podwaliny stosuje się na gruncie, który uniemożliwia wykonanie tradycyjnych fundamentów bezpośrednich i posadowienia konstrukcji tylko na nich. Fundamenty pośrednie są podłożem odpowiednim do stworzenia fundamentu właściwego i osadzenia na nich budynku. Najczęściej pośrednie fundamenty powstają na terenach podmokłych ‒ ten rodzaj fundamentowania sprawia, że docieramy do warstw nośnych gruntu, zapewniając tym samym stabilność i trwałość budynku.

Rodzaje fundamentów pośrednich

Zależnie od zastosowanych elementów konstrukcyjnych można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje fundamentów pośrednich:

• Fundamenty podparte ‒ docierają na dużą głębokość w gruncie i stykają się bezpośrednio z podłożem nośnym, przekazując na nie obciążenia budynku. Przyjmują formę pali, kesonów lub studni. Pale fundamentów pośrednich mogą być wykonane z betonu. Kesony to żelbetowe lub stalowe skrzynie otwarte od dołu i umieszczone w głębokich warstwach gruntu. Na zabetonowanych od góry skrzyniach wykonuje się górną część fundamentu. Studnie to opuszczane do gruntu konstrukcje w kształcie prostopadłościanu lub cylindra z bardzo ostrym zakończeniem, tzw. nożem. Kiedy studnia osiągnie wymaganą głębokość w gruncie, u dołu wykonuje się korek z żelbetu, wnętrze studni zalewa się betonem, a na górze studni tworzy się górną część fundamentu.
• Fundamenty zawieszone ‒ składają się z pali wbijanych w grunt. Wbijanie pali dodatkowo zagęszcza podłoże wokół. Tego rodzaju konstrukcje przenoszą obciążenia na grunt nośny poprzez występujące tarcie na pobocznicy pala. Górne części pali wykańcza się fundamentem płytkim.
• Fundamenty normalne ‒ zazwyczaj mają konstrukcję pali i łączą w sobie cechy fundamentów podpartych i zawieszonych, co oznacza, że przenoszą obciążenia na grunt nośny zarówno poprzez podstawę, jak i pobocznicę pali. Na szczycie wszystkich pali wykonuje się fundament bezpośredni.

Kiedy stosuje się fundamenty pośrednie?

Fundamentowanie pośrednie stosuje się przede wszystkim wtedy, kiedy grunt na działce uniemożliwia wykonanie tradycyjnych fundamentów bezpośrednich, takich jak na przykład ława fundamentowa. Grunt pod budynkiem może mieć niewystarczającą nośność, być odkształcony lub za mało stabilny. Budowy fundamentów pośrednich będzie wymagał z pewnością teren podmokły, na którym warstwa nośna gruntu znajduje się zbyt głęboko, aby można było zastosować wyłącznie fundament klasyczny. Pośrednie podwaliny wykonuje się także na skarpach, uskokach, zboczach lub gruncie nasypowym. Fundamentowanie pośrednie stosuje się również pod budynkami już istniejącymi. Taka sytuacja często występuje na terenach zalewowych, gdy po powodzi budynek utracił swoją stabilność. Decyzję o sposobie fundamentowania (pośrednie czy bezpośrednie) podejmuje Projektant. 

Jak wykonuje się fundamenty pośrednie?

Przed decyzją o wykonaniu fundamentów pośrednich należy przede wszystkim zlecić badania gruntu działki. Geotechnik powinien udzielić informacji, na jakiej głębokości znajduje się warstwa nośna gruntu, a także jak wysoko docierają wody gruntowe. Najczęstszą metodą fundamentowania na gruntach o słabej nośności jest palowanie. Pale w fundamentach pośrednich zazwyczaj są konstruowane z betonu lub żelbetu, ale niekiedy wykorzystuje się jednak elementy drewniane lub stalowe. Pale zagłębia się w gruncie na różne sposoby ‒ mogą być wwiercane, wciskane, wbijane lub wwibrowywane. Głębokość posadowienia pali zależy od rodzaju gruntu, jednak warto wiedzieć, że fundament pośredni może sięgać naprawdę sporych głębokości (pale mogą sięgać nawet 18 metrów w głąb). Ich średnica, gęstość rozmieszczenia i średnica podstawy jest uzależniona od obciążeń, jakie docelowo będzie przenosił fundament, a także od parametrów gruntu. Po wykonaniu palowania i sprawdzeniu jego nośności oraz jakości wykonania na szczycie wykonuje się fundament bezpośredni.