Ława fundamentowa – co to jest? Jak ją zrobić?

Ława fundamentowa obok stopy i płyty fundamentowej, jest podstawowym typem fundamentu bezpośredniego. Posadowienie w tej formie z reguły wykonuje się pod ścianami lub rzędami słupów. Szerokość i wysokość ławy fundamentowej zależy między innymi od zakładanych obciążeń i rodzaju podłoża pod obiektem.

Ławy fundamentowe można wykonywać w gruncie lub szalunku systemowym. Parametrem decydującym o możliwym do zastosowania deskowaniu jest przede wszystkim rodzaj podłoża gruntowego.

Czym jest ława fundamentowa?

Podstawowym zadaniem każdego fundamentu jest przejęcie obciążeń wywieranych przez wyżej położone elementy konstrukcyjne i ich równomierne rozłożenie na podłoże gruntowe. Jednym z typowych rodzajów fundamentów stosowanych w budownictwie jednorodzinnym są ławy fundamentowe. Ten rodzaj posadowienia jest stosowany przede wszystkim pod ścianami i rzędami słupów (w przypadku gdy pojedyncze stopy fundamentowe musiałyby znajdować się bardzo blisko siebie).

Szerokość i wysokość ławy fundamentowej jest ściśle związana z wielkością obciążeń, które ma przenieść (są one determinowane m.in. wysokością i rodzajem konstrukcji obiektu) oraz parametrów podłoża gruntowego pod budynkiem. Na wielkość ław wpływa także stopień zbrojenia betonu, z którego są wykonane. Jeśli jest on niewielki, fundamenty muszą mieć większy przekrój poprzeczny. 

Ławy fundamentowe można podzielić, biorąc pod uwagę różne parametry. Ze względu na kształt można wyróżnić ławy o przekroju prostokątnym, trapezowym, schodkowym.

Rzędna posadowienia ław fundamentowych w każdym przypadku powinna znajdować się poniżej poziomu przemarzania gruntu (od 0,8 do 1,4 poniżej poziomu terenu w zależności od regionu kraju). Dzięki temu zostaje ograniczone zjawisko piętrzenia i nierównomiernego osiadania podłoża bezpośrednio pod obiektem (wywołane cyklicznym zamrażaniem-rozmrażaniem).

Jak wygląda zbrojenie ławy fundamentowej?

Ławy fundamentowe dzielą się na betonowe i żelbetowe. Nie oznacza to jednak, że konstrukcje tego typu można wykonać bez żadnego zbrojenia. Chodzi o to, czy zbrojenie pełni w nich obliczeniową funkcję nośną. Ławy betonowe zbroi się za pomocą czterech prętów o średnicy 12 mm stabilizowanych strzemionami o średnicy 6 mm rozmieszczonymi co około 25 cm. Taki wieniec umieszcza się bezpośrednio pod ścianą fundamentową (z zachowaniem odpowiedniej otuliny). Ławy żelbetowe zbroi się w strefie podstawy zbrojeniem głównym oraz poprzecznym.

Typowe wymiary ław fundamentowych wynoszą:

• dla ław zbrojonych (żelbetowych) ‒ 30‒40 cm wysokości oraz 60‒80 cm szerokości,
• dla ław niezbrojonych (betonowych) ‒ 30‒40 cm wysokości oraz 50‒70 cm szerokości.

Jak wykonać ławy fundamentowe w gruncie?

Wykonanie ław fundamentowych wymaga zastosowania szalunków. Nie zawsze jednak zachodzi konieczność pogłębiania wykopu aż do poziomu warstwy podkładowo-wyrównawczej pod ławę i ustawienia deskowania tradycyjnego lub systemowego. Fundamenty pod dom jednorodzinny bardzo często można wykonać bezpośrednio w gruncie. Taka metodyka jest dopuszczana w sytuacji, gdy grunt zalegający pod przyszłym budynkiem jest zwarty i nie obsypuje się. Podłoże musi też wykazywać się stabilnością umożliwiającą precyzyjne wykonanie wykopów, a następnie fundamentów, zgodnie z wyznaczonymi przez geodetę osiami. Takie wymagania spełniają grunty nieprzepuszczalne o spoistej strukturze. Należy pamiętać, że wykonanie deskowania w gruncie można przeprowadzić tylko przy sprzyjających warunkach pogodowych. Ława fundamentowa zalewana bezpośrednio w podłożu musi mieć prosty kształt przekroju poprzecznego i nieskomplikowany układ zbrojenia.

Szalunku gruntowego nie można natomiast zastosować w przypadku, gdy grunty tworzące podłoże są sypkie (niespoiste), a na obszarze wokół obiektu występuje wysoki poziom wód gruntowych. 

Jeśli planujesz wykonanie ław fundamentowych w szalunku gruntowym, pamiętaj, że ostateczną decyzję dotyczącą tej kwestii powinien podjąć kierownik budowy. Realizując prace, powinieneś wykonać wykop o szerokości, głębokości i długości poszczególnych odcinków przewidzianych w projekcie. Jeśli w opracowaniu projektowym znajduje się informacja, że pod fundamentem powinna się znaleźć warstwa wyrównawczo-podkładowa (chudy beton), wykop powinien być głębszy o wartość odpowiadającą grubości chudziaka. Pamiętaj, że wykonanie wykopu na docelową głębokość jest dopuszczalne tylko w przypadku realizacji betonowania tego samego dnia. W innej sytuacji zagłębienie powinno być płytsze o około 20 cm, a bezpośrednio przed wbudowaniem mieszanki trzeba je przegłębić. Przed ułożeniem zbrojenia w wykopie na podstawie i ścianach trzeba rozłożyć folię budowlaną, która zabezpiecza beton przed mieszaniem się z gruntem.