Opłata legalizacyjna – co to jest i jak jest ustalana?

Rozpoczęcie i prowadzenie robót z naruszeniem Prawa budowlanego to samowola budowlana, która skutkuje wstrzymaniem budowy przez nadzór budowlany. Jedynym rozwiązaniem, które pozwoli na uniknięcie konieczności rozebrania obiektu, jest w takim przypadku legalizacja samowoli, która wiąże się z koniecznością uiszczenia odpowiedniej opłaty legalizacyjnej.

Wysokość kary za samowolę budowlaną zależy między innymi od kategorii obiektu. Z tego względu opłata legalizacyjna za mur oporowy będzie znacznie różnić się od kary za samowolne wzniesienie budynku jednorodzinnego.

Czym jest samowola budowlana?

W Prawie budowlanym nie zostało wprost użyte określenie „samowola budowlana”. Zwyczajowo zwrot ten odnosi się do wszystkich sytuacji, w których rozpoczęto i prowadzono roboty z naruszeniem ustawy Prawo budowlane.

Zgodnie z obowiązującymi wytycznymi nadzór budowlany ma obowiązek wydania postanowienia dotyczącego wstrzymania robót polegających na wznoszeniu obiektu budowlanego lub jego części, który jest w trakcie robót wykonawczych lub został wzniesiony:

• bez pozyskania koniecznej decyzji o pozwoleniu na budowę lub
• bez obligatoryjnego zgłoszenia robót budowlanych lub
• wbrew sprzeciwowi wniesionemu przez organ administracji architektoniczno-budowlanej.

We wspomnianym postanowieniu powinien znaleźć się zapis informujący o możliwości przedłożenia wniosku dotyczącego legalizacji obiektu budowlanego albo jego części. Przedłożenie wniosku o legalizację w każdej sytuacji jest związane z koniecznością uiszczenia odpowiedniej kary legalizacyjnej. Po dopełnieniu wskazanych formalności jest możliwe uzyskanie decyzji legalizacyjnej, przy czym warto wiedzieć, że przedłożenie wniosku skutkuje także nałożeniem przez nadzór budowlany obowiązku przedstawienia odpowiedniej dokumentacji. Termin złożenia dokumentacji powinien być nie krótszy niż 60 dni od momentu dostarczenia postanowienia, na którego mocy została wstrzymana budowa.

W przypadku legalizacji samowoli polegającej na wzniesieniu budynku jednorodzinnego niezgodnym z prawem zakres dokumentacji zarówno w przypadku niezbędnego pozwolenia na budowę, jak i procedury zgłoszeniowej jest analogiczny.

Ile wynosi opłata legalizacyjna za samowolę budowlaną?

Wysokość opłaty legalizacyjnej jest wyznaczana na podstawie wytycznych znajdujących się w Prawie budowlanym. Zgodnie z zapisami tej ustawy stawki kary za popełnienie samowoli budowlanej kształtują się następująco:

• dla wolnostojących budynków jednorodzinnych, sieci elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych (o ciśnieniu roboczym mniejszym niż 0,5 MPa) i stacji transformatorowych o powierzchni do 35 m2 wysokość kary jest obliczana poprzez pomnożenie stawki opłaty przez współczynnik związany z kategorią obiektu budowlanego oraz przez współczynnik odzwierciedlający jego wielkość. Należy jednak pamiętać, że dla wskazanych obiektów wysokość stawki kary ulega pięćdziesięciokrotnemu podwyższeniu;
• w przypadku m.in. oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m3 na dobę, tymczasowych obiektów budowlanych niezwiązanych na stałe z gruntem, zbiorników bez możliwości odpływu na nieczystości ciekłe o pojemności poniżej 10 m3 wysokość opłaty legalizacyjnej jest równa 5000 zł;
• w przypadku m.in. kanalizacji kablowej, obiektów budowlanych mających na celu piętrzenie wody i ogrodzeń o wysokości większej niż 2,2 m wysokość opłaty legalizacyjnej wynosi 2500 zł.

W sytuacji gdy inwestor dopełni w wyznaczonym czasie wszystkie wymagane prawem formalności i uiści opłatę legalizacyjną, nadzór budowlany wydaje decyzję dotyczącą legalizacji, w której:

• zostaje zatwierdzony projekt budowlany albo projekt zawierający zagospodarowanie działki lub terenu;
• zostaje wydane zezwolenie na kontynuację budowy (jeśli roboty nie zostały ukończone).

W jakich przypadkach jest konieczna rozbiórka budynku?

Zgodnie z zapisami Prawa budowlanego nadzór budowlany może wydać decyzję nakazującą rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części w sytuacji gdy:

• wniosek o legalizację nie został złożony w wyznaczonym czasie;
• wniosek o legalizację został wycofany;
• dokumenty legalizacyjne nie zostały przedłożone w wymaganym czasie;
• nie usunięto nieprawidłowości wskazanych w dokumentacji legalizacyjnej w wymaganym czasie;
• opłata legalizacyjna nie została wniesiona w wymaganym czasie;
• kontynuowano roboty budowlane wbrew zakazowi wynikającemu z postanowienia dotyczącego wstrzymania robót.

Warto pamiętać, że Prawie budowlanym znajduje się zapis informujący, iż w sytuacji gdy od popełnionej samowoli (wzniesienia budynku bez wymaganej decyzji dotyczącej pozwolenia na budowę lub dokonania zgłoszenia albo z odrzuceniem sprzeciwu wniesionego przez organ administracji architektoniczno-budowlanej) upłynęło więcej niż 20 lat, postępowanie legalizacyjne wszczęte przez organ nadzoru budowlanego będzie miało charakter uproszczony.