Wykopy pod fundamenty – prace ziemne przy budowie

Budowę domu rozpoczynają prace ziemne. Wcześniej jednak trzeba wykonać badania geotechniczne i wyznaczyć na działce miejsce, w którym stanie dom. Geodeta wytycza obrys budynku, a dopiero po tych czynnościach można wykonać wykopy pod fundamenty. 

Każda działka ma inne parametry. Od charakterystyki terenu zależy sposób, w jaki będą wykonywane wykopy pod fundamenty. Zanim rozpoczniesz prace ziemne, upewnij się, że w miejscu, gdzie planujesz robić wykopy pod fundamenty, nie przebiegają przewody instalacji (np. gazowej lub wodno-kanalizacyjnej).

Zanim rozpoczniesz wykopy pod fundamenty domu

Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac budowlanych geodeta na podstawie projektu wytycza w terenie i oznacza charakterystyczne punkty oraz osie geometryczne budynku. Cena takiej usługi zależy od różnych czynników, m.in. od powierzchni działki, trudności terenu (a co za tym idzie – stopnia skomplikowania usługi) i lokalizacji (taniej jest poza granicami miast). Minimalny koszt wytyczenia fundamentów wynosi 500‒600 zł. Geodeta dokumentuje wykonanie prac przygotowawczych wpisem do dziennika budowy, a także sporządza mapę sytuacyjno-wysokościową dla działki – jej koszt to również minimum 500 zł.

Technika, którą mogą zostać wykonane prace ziemne, zależy od:

• głębokości przemarzania gruntu,
• łatwości prowadzenia robót ziemnych,
• wartości dopuszczalnego nacisku przenoszonego przez fundamenty,
• poziomu wód gruntowych,
• składu warstwy gruntowej i jej przynależności do konkretnej kategorii gleb.

Norma PN-B-06050:1999 określa podział gruntów pod względem stopnia trudności w uzbrajaniu i charakterystykę techniczną gruntów. Są one podzielone są one na kategorie, które jasno określają sposób, w jaki powinny zostać wykonane wykopy pod fundamenty i inne prace ziemne na działce. 

Wykopy pod fundamenty ‒ głębokość 

Wykopy pod fundamenty robi się na taką głębokość, na jaką przewidziano posadowienie domu. Jeśli w którymś miejscu wykopy pod fundamenty zostaną przekopane zbyt głęboko, trzeba je później do wyznaczonej głębokości uzupełnić, wypełniając chudym betonem, zwanym też chudziakiem (beton nienośny o niskiej klasie wytrzymałości na ściskanie) albo piaskiem ustabilizowanym cementem. Nie można po prostu zasypać ich gruntem rodzimym ułożonym bez zagęszczenia.

Głębokość, na jaką można wykonać wykop pod fundamenty domu, jest uzależniona od poziomu wód gruntowych i strefy przemarzania gruntu. Jeśli podczas wykonywania wykopów pod fundamenty weźmiesz pod uwagę te dane, unikniesz ryzyka zawilgocenia murów. 

Prace ziemne – mechanicznie czy ręcznie?

Wykopy pod fundamenty można wykonywać mechanicznie, wynajmując koparkę, albo ręcznie – łopatą. Wcześniej z obszaru, gdzie zaplanowano wykopy, trzeba usunąć i odłożyć warstwę ziemi urodzajnej (humusu). 

Jeśli zdecydujesz się na wynajęcie koparki, prace zajmą nie dłużej niż dzień lub dwa; poza tym niepotrzebną ziemię z wykopu od razu możesz załadować na wywrotkę i wywieźć. Średni koszt wynajęcia sprzętu (z operatorem) to 80‒150 zł/godzinę (albo 35‒65 zł/m3); czasem trzeba też zapłacić za dojazd.

Uwaga! Jeśli planujesz wynajem ciężkiego sprzętu do budowy, lepiej wstrzymaj się z budowaniem ogrodzenia, żeby nie utrudnić manewrowania.

Wykopy pod fundament wykonywane ręcznie potrwają znacznie dłużej, a często mogą przy tym okazać się droższe. Jest to praca na kilka dni dla kilku osób, w dodatku nie najłatwiejsza – wykop trzeba umiejętnie zabezpieczyć (przy ostrych skarpach za pomocą desek układanych na krawędzi), a w odległości 60 cm od wykopów nie ustawiać nic ciężkiego. Czasochłonne jest też wywożenie ziemi taczkami. Cena robocizny zależy od rodzaju gruntu i wynosi od 25‒40 zł/m3 (jeśli na działce jest piasek) do 55‒100 zł/m3 (w przypadku gruntów spoistych).

Wykopy pod fundamenty – sposób wykonania

Grunt możesz usunąć albo spod całego obrysu budynku, albo tylko z miejsc, gdzie mają się znaleźć ławy fundamentowe. Sposób wykonania wykopu zależy m.in. od rodzaju gruntu. Jeśli na twojej działce jest słabo zagęszczony piasek, trudno będzie w nim robić wąskie wykopy pod ławy – łatwiej wykonać wykop pod całym domem. Powinno się wynająć do tego koparkę, ale ostatnie 10–15 cm najlepiej wybrać ręcznie, żeby nie przegłębić wykopu.

Aby łatwiej było ustawiać deskowanie ław, na dnie wykopu warto wylać warstwę chudego betonu. Problemem przy tym sposobie wykonania wykopu może być składowanie ziemi (zwłaszcza jeśli działka jest nieduża).

Szybsze jest wybranie gruntu tylko z tych miejsc, w których mają być zrobione ławy. Wybrany grunt składuje się wtedy na nienaruszonych fragmentach podłoża w obrysie domu. Później należy obsypać ławy, wyrównać wewnątrz ścian fundamentowych i zagęścić. Jeśli ławy mają być wylewane nie w deskowaniu, ale bezpośrednio w gruncie, wykopy przed betonowaniem trzeba wyłożyć folią.

Uwaga! Jeśli robisz wykopy tylko pod ławy (a nie pod całym domem), pamiętaj, by ich górna część była z jednej strony szersza, żeby łatwiej można było później murować ściany fundamentowe.