Samowola budowlana to pojęcie najczęściej odnoszone do budowy obiektu bez wymaganego zgłoszenia lub pozwolenia na budowę (jeśli jest konieczne). Warto podkreślić, że samowola budowlana nie dotyczy tylko budowy domu albo jego rozbudowy czy przebudowy. Za samowolę może być uznane wzniesienie szopy, wiaty czy garażu, ale prowadzenie prac niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego i innymi normami. W praktyce oznaczać to może także postawienie obiektu niezgodnego z projektem budowlanym, niepoprawne prowadzenie dziennika budowy czy brak kierownika budowy. Każde uchybienie naraża inwestora na sankcje finansowe. Należy przede wszystkim pamiętać, że kary administracyjne za ewentualną samowolę budowlaną nie ulegają przedawnieniu. Oznacza to, że nawet po wielu latach urząd może w „najlepszym” wypadku nakazać rozbiórkę obiektu, oczywiście na koszt właściciela.