Dylatacja – co to jest? Jak ją wykonać i czym wypełnić?

Podczas wiatru, pod wpływem obciążenia śniegiem oraz własnego ciężaru budynek minimalnie się porusza, a jego obciążenia są przekazywane na poszczególne elementy konstrukcji. Dylatacja, czyli inaczej szczelina dylatacyjna albo przerwa dylatacyjna, umożliwia swobodne przemieszczanie się oddzielonych od siebie elementów, zapobiegając ich odkształceniom i uszkodzeniom.

Co to jest dylatacja?

Nowo wybudowane domy z czasem osiadają, czyli zmienia się ich ułożenie w podłożu pod względem własnego ciężaru, obciążenia użytkowego, silnych powiewów wiatru czy śniegu zalegającego na dachu. Wszystkie te obciążenia napierają na konstrukcję więźby, która przekazuje je na strop i ściany. 

Dylatacja to celowo utworzona przerwa albo szczelina np. w wylewce podłogi. Jej zadaniem jest umożliwienie naturalnych ruchów i przesunięć pomiędzy elementami dylatowanymi. Najczęściej wykonuje się ją w miejscach o dużych rozpiętościach i wymiarach. Zachowanie dylatacji jest ważnym etapem prac konstrukcyjnych, ponieważ zapobiega wystąpieniu różnych problemów na dalszych etapach realizacji. 

Bez pozostawienia szczeliny dylatacyjnej dochodziłoby do naprężeń konstrukcji, które mogą powodować odkształcenia, a nawet pęknięcia materiałów. W przypadku braku dylatacji stropu lub ściany w efekcie ugięć i deformacji domownicy mogliby mieć trudności z otwieraniem lub zamykaniem drzwi i okien. 

Dylatacja – rodzaje

Wyróżnia się kilka rodzajów dylatacji, które różnią się pod względem obciążeń budynku i jego konstrukcji.

• Dylatacja konstrukcyjna – dzieli budynek na niezależne części, co umożliwia ich swobodne osiadanie. Jest wykonywana m.in. przy fundamentach, długich poziomych fragmentach budynku, różnicach w poziomach, a także przy wszelkich zmianach konstrukcyjnych i nowo wybudowanych fragmentach budynku dobudowanych do istniejącego obiektu. W tej kategorii mieszczą się:
  • dylatacje ścian,
  • dylatacje stropów,
  • dylatacje schodów,
  • dylatacje fundamentów.

• Dylatacja technologiczna – jest wykonywana wszędzie tam, gdzie można przewidzieć pęcznienie lub kurczenie się materiałów, zwłaszcza przy wylewkach betonowych na podłodze.
• Dylatacja termiczna – jest stosowana m.in. w drogownictwie przy budowie mostów i szyn kolejowych. Zmniejsza ryzyko deformacji pod wpływem różnic temperatury. W domach jednorodzinnych może być wykonana np. na balkonie, na tarasie lub na dachu pokrytym ceramiką. 
• Dylatacja przeciwdrganiowa – stosuje się ją przede wszystkim w budynkach wznoszonych na tzw. obszarach szkód górniczych lub w rejonach zagrożonych trzęsieniami ziemi.

Kiedy i jak wykonać dylatację?

Dylatacja w różnych częściach budynku pełni funkcje nie tylko konstrukcyjne i technologiczne, ale również estetyczne. Zachowanie szczeliny np. podczas układania paneli (w miejscu łączenia paneli ze ścianą) pozwala uniknąć pęknięć materiału wykończeniowego, nierówności podłogi lub zarysowań na murze. Dylatacja na płytkach w kuchni zapobiega pękaniu i wybijaniu się kafelków. 

Dylatację wykonaj w miejscach przy ścianach nośnych i ściankach działowych. Szczeliny zachowaj też wzdłuż pionowego przekroju domu oraz w miejscach, gdzie łączą się elementy żelbetowe i murowane. 

Sposób wykonania dylatacji zależy od jej typu. W budownictwie jednorodzinnym najczęściej zachowuje się szczeliny powierzchniowe. Taką dylatację wykonasz, robiąc specjalne nacięcia, np. na płycie tarasu, i wypełniając je właściwym surowcem dylatacyjnym.

Jeżeli wykonujesz dylatację w pomieszczeniu z ogrzewaniem podłogowym, pamiętaj, że brzeg niezdylatowanej powierzchni nie powinien być większy niż 10 m. W przypadku miejsc bez podłogówki bok bez dylatacji może mieć najczęściej do 20 m.

Czym wypełnić dylatacje?

Możliwości wypełnienia szczeliny dylatacyjnej jest wiele, za każdym razem trzeba jednak wybrać materiał, który jest elastyczny i umożliwia swobodne ruchy. Czynność tę wykonasz np. z użyciem styropianu albo sznura do dylatacji. Jeśli zdecydujesz się na to drugie rozwiązanie, wykorzystaj specjalną linę dylatacyjną. Jest ona wzmocniona izolacją i zaimpregonowana środkiem zapobiegającym wchłanianiu wilgoci. Rozwiązań jest jednak więcej ‒ praktykuje się także użycie:

• sznura dylatacyjnego wyprodukowanego z polietylenu,
• pianki z polipropylenu,
• masy dylatacyjnej (jedno lub dwuskładnikowej) – podczas budowy domu jednorodzinnego najczęściej stosuje się masy z zawartością silikonów, akryli i MS polimeru; dobre efekty przynosi też wypełnienie dylatacji masą epoksydową, poliuretanową i wykonaną na bazie tiokoli (polisiarczków).